Στις 25 Απριλίου, ένας ισχυρός σεισμός μεγέθους 7,9 βαθμών έπληξε το Νεπάλ, 80 χλμ. βορειοδυτικά της πρωτεύουσας Κατμαντού. Η σεισμική δόνηση, που διήρκησε ένα ολόκληρο λεπτό, προκάλεσε εκτεταμένες καταστροφές σε όλο το κεντρικό Νεπάλ και ιδιαίτερα στο Κατμαντού. Ο αριθμός των νεκρών έχει ξεπεράσει τους 5.000, ενώ περισσότεροι από 11.000 έχουν τραυματιστεί. Ωστόσο, ο συνολικός αριθμός των θυμάτων δεν είναι ακόμα γνωστός, καθώς είναι σχεδόν αδύνατη η πρόσβαση στις πιο απομακρυσμένες ορεινές περιοχές. Πολλά σπίτια έχουν καταρρεύσει, αφήνοντας περίπου 670.000 οικογένειες χωρίς στέγη. Παράλληλα, οι ζημιές στο ιστορικό κέντρο του Κατμαντού είναι ανυπολόγιστες, ενώ έχουν καταστραφεί πολλά κτήρια που χαρακτηρίζονταν ως πολιτιστική κληρονομιά της UNESCO.
Μπροστά στο ανυπολόγιστο μέγεθος της καταστροφής, οι κρατικές υπηρεσίες προσπαθούν να αντιμετωπίσουν τις τεράστιες ανάγκες που έχουν δημιουργηθεί. Ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών εκτιμά ότι περίπου 8 εκατομμύρια άνθρωποι (ήτοι το ένα τέταρτο περίπου του πληθυσμού της χώρας) χρειάζονται ανθρωπιστική βοήθεια και πάνω από 1 εκατομμύριο χρειάζονται επισιτιστική βοήθεια. Πυροσβέστες, εθελοντές και στρατιώτες προσπαθούν από τις πρώτες στιγμές να απεγκλωβίσουν τους ανθρώπους που έχουν παγιδευτεί στα ερείπια. Η ανταπόκριση της διεθνούς κοινότητας υπήρξε άμεση. 54 ομάδες διάσωσης από 22 χώρες έχουν ήδη μεταβεί στο Νεπάλ και συνδράμουν τις επιχειρήσεις διάσωσης των εγκλωβισμένων. Ο Διεθνής Ερυθρός Σταυρός έχει κάνει έκκληση για διεθνή συνδρομή ύψους 33 εκατομμυρίων ευρώ περίπου.
Οι σεισμοί δεν είναι άγνωστο φαινόμενο στην περιοχή. Το 1934 είχε συμβεί, λίγα χιλιόμετρα ανατολικά του Κατμαντού, σεισμός μεγέθους 8 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ, στον οποίο είχαν σκοτωθεί περίπου 12.000 άνθρωποι. Το 1998, ο Εθνικός Σύλλογος Αντισεισμικής Τεχνολογίας του Νεπάλ, σε συνεργασία με την μη κυβερνητική διεθνή οργάνωση GeoHazards International, εκπόνησαν μελέτη των πιθανών συνεπειών ενός σεισμού, παρόμοιου με αυτόν του 1934. Τα αποτελέσματα της μελέτης θυμίζουν έντονα την κατάσταση που επικρατεί σήμερα μετά τη δόνηση της 25ης Απριλίου. Μόλις πρίν από δύο χρόνια, μελέτες των Πανεπιστήμιων του Καίμπριτζ και Οξφόρδης ανέδειξαν την άμεση ανάγκη προετοιμασιών της τοπικής πολιτικής προστασίας του Νεπάλ, και το πρόγραμμα τους «earthquakes without frontiers» προσπάθησε να εκπαιδεύσει επιστήμονες και διασώστες για το τί επρόκειτο να αντιμετωπίσουν.
Η μελέτες αυτές αποδεικνύουν την αξία της ετοιμότητας για την αντιμετώπιση των καταστροφών. Είναι προφανές ότι το σύστημα αντιμετώπισης εκτάκτων αναγκών δεν μπορεί να δημιουργηθεί την ώρα της καταστροφής. Η γνώση των πιθανών επιπτώσεων της καταστροφής είναι η αφετηρία της ετοιμότητας. Όλες οι καταστροφές διαφέρουν μεταξύ τους, συνεπώς συχνά δεν είναι εφικτή η ακριβής πρόβλεψη των συνεπειών του επόμενου σεισμού. Ωστόσο, η γνώση του κινδύνου επιτρέπει την καλύτερη προετοιμασία του κρατικού μηχανισμού. Για παράδειγμα, παρά τη δυσκολία στην ακριβή πρόβλεψη της κατάστασης μετά από ένα σεισμό, το Νεπάλ είναι γνωστή σεισμογενής χώρα. Έτσι, οι αρχές σε συνεργασία με την αρμόδια υπηρεσία του ΟΗΕ για θέματα επισιτιστικής βοήθειας (World Food Program – WFP) είχαν ήδη προετοιμάσει ένα χώρο αποθήκευσης και φορτο-εκφόρτωσης ανθρωπιστικής βοήθειας στο αεροδρόμιο του Κατμαντού.
Επιπλέον, η ανθρωπιστική βοήθεια πρέπει να μπορεί να φτάσει εγκαίρως στους τελικούς αποδέκτες. Είναι πολύ συχνό το φαινόμενο της αποστολής ακατάλληλης ανθρωπιστικής βοήθειας σε περιοχές που έχουν πληγεί από μια καταστροφή. Για παράδειγμα, μετά από το σεισμό στην Αϊτή το 2010, το 50% της ανθρωπιστικής βοήθειας εις είδος περιελάμβανε χειμερινό ρουχισμό, κοστούμια και νυφικά φορέματα, τα οποία, ενώ ήταν άχρηστα στους πληγέντες, δέσμευαν χρόνο για τη διαλογή και αποθηκευτικό χώρο στο αεροδρόμιο. Αξιοποιώντας αυτά τα διδάγματα, οι αρχές του Νεπάλ ζήτησαν εγκαίρως τη βοήθεια τοπικών εθελοντικών οργανώσεων για τη διαλογή και τη διανομή της ανθρωπιστικής βοήθειας.
Εν τέλει, παρά την εγγενή αβεβαιότητα στην πρόβλεψη των επιπτώσεων μιας καταστροφής, η γνώση του κινδύνου είναι νευραλγικής σημασίας για τον αποτελεσματικό σχεδιασμό πολιτικής προστασίας. Ακόμα και με μια σχετικά ποιοτική περιγραφή των αναμενόμενων επιπτώσεων του επόμενου μεγάλου σεισμού, οι αρχές του Νεπάλ, σε συνεργασία με διεθνείς οργανισμούς, ήταν σε θέση να προετοιμάσουν τον κρατικό μηχανισμό. Το μέγεθος της καταστροφής ασφαλώς ξεπέρασε γρήγορα τις δυνατότητες του κράτους, αλλά εύκολα μαντεύει κανείς ότι οι συνέπειες θα ήταν πολύ χειρότερες αν δεν είχε γίνει κατάλληλη προετοιμασία.
Οσον αφορά την Ελλάδα, μια μεγάλη πανευρωπαική άσκηση πολιτικής προστασίας έγινε το 2011 στην Κρήτη, ώστε να υπάρξει ενημέρωση των τοπικών αρχών και του κράτους, για το τι θα μπορούσε να συμβεί σε περίπτωση σεισμού μεγέθους 8.5 και τσουνάμι που ξεκινούσε από την ΝΔ Κρήτη, κοντά εκεί όπου έγινε ο καταστροφικός σεισμός του 365μχ. Το τσουνάμι “εξαφάνισε” την Αλεξάνδρεια και έφτασε ως την Κροατία. Φοβόμαστε, όμως, ότι τα μαθήματα της μεγάλης αυτής άσκησης δεν έχουν ακόμη απορροφηθεί, κρίνοντας από την πολυσυλλεκτικότητα στην αντιμετώπιση κινδύνων από τις τοπικές αρχές, και την αδυναμία του κεντρικού κράτους να κατανοήσει ότι η πολιτική προστασία είναι πρώτα από όλα για προστασία και προετοιμασία της χώρας μας και μετά για πολιτική.
Άρθρο του ΚΩΣΤΑ ΣΥΝΟΛΑΚΗ, καθηγητή Φυσικών Καταστροφών Πολυτεχνείου Κρήτης
και του Δρ. ΓΙΩΡΓΟΥ ΜΑΡΙΟΥ ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗ, ερευνητή επιστήμoνα Πολυτεχνείου Κρήτης
Πηγή: presspublica.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου